De Archaïsche periode

De Archaïsche periode

Tijd & Ruimte

Tijdslijn

Minoïsche beschaving

Myceense beschaving

Tijdslijn

“Dark Ages”

Tijdslijn

Tijdslijn

Oud-Griekse beschaving

•Eerste beschaving in W-E.

•Bakermat W-E. beschaving

•Onderverdeeld

Tijdslijn

Archaïsche periode

•

-Grote tempels-Schilderkunst-Beeldhouwkunst

Tijdslijn

Klassieke periode

•Bloei

•Filosofie

•Politiek

•Literatuur

•Muziek

•Schilderkunst

•Beeldhouwkunst

•Architectuur

Tijdslijn

Hellenistische periode

•Verval

•350: Alexander de Grote

Tijdslijn

De Archaïsche periode

Griekse wereld voor 1000 v.Chr.

Doriërs

Achaeërs

Invloeden van volksverhuizingen

•Bruin aardewerk

•Wapens met gevleugelde motieven (ijzer)

Kolonisatie• ontstaan uit tekort aan levensmiddelen in moederstad

• blijft verbonden met moederstad

• soms enkel functie van tijdelijke aanleghaven

Maatschappij & dagelijks leven

de Griekse maatschappij

• standenmaatschappij (vb sparta)

homoioi• enigen met politieke rechten

•enige taak het voorbereiden van de strijd

perioiken•vrije mannen

•beoefenden landbouw of ambacht

heloten•bewerkten land voor homoioi of waren wapenknecht

voeding

• graangewassen: voornamelijk tarwe en gerst

• groentes: vnl. uien, linzen, kool, erwten + knoflook en kruiden

• fruit: appel, peren granaatappels, vijgen maar vooral olijven!

• bijna geen vlees, enkel bij offers

• veel vis en andere producten uit de zee

• zuivelproducten: kazen en melk van geiten en schapen

munten

• systeem ontwikkeld in Anatolië

• via klein Azië naar het Griekse vasteland gekomen

• eerst munten van electrum (zilver+goud) daarna zilver en enkele bronzen

• vanaf 4e eeuw alle soorten van metalen: goud, zilver, brons, electrum

• verschillende munteenheden: Obool, lira, stater, drachme, didrachme, tetradrachme, octodrachme, en decadrachme

handel

• import: - Zwarte Zee: - graan

- wol

- hout

- Noord-Afrika: - luxegoederen

- Italië ruilhandel met Etrusken: aardewerk ↔ metaal

• export: vnl. wijn, olijven (en afgeleide producten) en visproducten

kledij• 2 basiskledingstukken: chiton en himation

• gemaakt uit linnen of wol

• weinig verschil in kledij tussen man en vrouw

• rond het lichaam gewikkeld en vastgemaakt op de schouders

• haar lang en los of op de rug samengebonden, versierd bij vrouwen

woning• sober → leven speelde zich buitenshuis af

• egale voorgevel met enkel deur en kleine raampjes

• van 2 tot een dozijn aan kamers

• aparte vertrekken voor mannen en vrouwen

Cultuur

aardewerk

• vertellen ons zeer veel over het dagelijks leven

• alle soorten taferelen (behalve politieke)

• twee soorten: rood met zwarte figuren, en zwart met rode figuren

• 7e eeuw: rood aardewerk in Korinthe

• eind 6e eeuw zwart aardewerk uit Athene

Dipylon

•Dipylon: belangrijkste poort & kerkhof in Athene

•Atelier Dipylon-meester: vazenschilder 8ste Eeuw

•± 50 vazen gevonden (760-750)

•900-700: Geometrische periode 750-700: Laat-Geometrische periode

Dipylonvaas

•Mannen: voetstukvazen •Vrouwen: buikvazen

•Grote asurnen voor aristocratische graven

•Beschildering (prothesis): - Gestorvene met rouwenden- Gevechtsscènes- Geiten en herten- Geometrische versiering: meander

Beeldhouwkunst: kouros

Beeldhouwkunst: korè

Bouwkunst

•Godsdienst centraal

•Duidelijke opvattingen over mooie architectuur

Godsdienst

•Verering van de Griekse Goden

•Meegekomen met de Doriërs

•Onderverdeeld in

•Olympische Goden

•Titanen

•Lagere Goden

Zeus Poseidon

Hades Hestia Hera Ares

Athena Apollo

Aphrodite Hermes Artemis

Hephaestus

Gaea Uranus Cronus Rhea

Oceanus Tethys

Hyperion Mnemosyne

Themis Iapetus Coeus Crius

Phoebe Thea

Prometheus Epimetheus

Atlas Metis

Demeter Persephone

Dionysus Eros Hebe Eris

Helios Thanatos

Pan Nemesis

De GratiënDe MuzenDe Furiën

Olympische Spelen

•Begin allicht ± 900 voor Christus (ervoor?)

•Overige informatie

Zie project vorig jaar

Homeros

•±800-±750

•Niets zeker

•Artiestennaam

•De Ilias

Hesiodos

•Collega & tijdgenoot van Homeros

•Niets zeker

•Vroegste geschreven bronnen van de Oudheid

•Theogonie•Werken en dagen

Cleobis & Biton: verhaal

•Pausanias & Herodotus

•Verhaal: twee broers van Argos

•Moedigheid Beelden in museum Delphi

Cleobis & Biton: beelden

•610-580 vC

•Polymedes

•Dioscuren?

De Archaïsche periode

Quiz

Voor de quiz

Blad papier

Schrijfstok

Gezond verstand

Vraag 1:

Geef de coördinaten van de Archaïsche periode

Vraag 2:

A) Mycene

B) Troje

C) Sparta

D) Knossos

Bij de invallen van de Doriërs verdwenen enkele steden. Welke van de volgende verdween niet?

Vraag 3:

Welke van de volgende steden danken hun hedendaagse benaming niet aan de Griekse overheerser?

A) Napels

B) Aléria

C) Lyon

D) Marseille

Vraag 4:

Wie waren de metoiken?

A) Lijfeigenen

B) Vrije burgers, maar zonder politieke rechten

C) Landadel met politieke rechten

D) Vreemdelingen

Vraag 5:

Waarom werd er in de Archaïsche periode geen kaas gegeten zoals wij ze vandaag de dag kennen?

A) Hun godsdienst tekende kaas als de verboden vrucht af.

B) Er werd te weinig aan rundveeteelt gedaan.

C) Men had de bacteriën voor het striemproces nog niet ontdekt.

D) De Grieken offerden alle kaas aan hun huiselijke goden.

Vraag 6:

A) Citrusvruchten

B) Granaatappels

C) Appels

D) Vijgen

Welke van de volgende vruchten werd niet geconsumeerd in die periode?

Vraag 7:

A) De lira

B) De drachme

C) De denarië

D) De obool

Welke van de volgende munteenheden werd niet gebruikt in het oude Hellas?

Vraag 8:

A) Economie: import van luxegoederen

B) Godsdienst: hun godenverering van aldaar afkomstig

C) Politiek: steun aan de Grieken bij Trojaanse oorlog

D) Cultuur: Homeros’ vaderland

Op welk vlak is Egypte zo belangrijk geweest?

Vraag 9:

Geef de benaming van de twee basiskledingstukken tijdens de Archaïsche periode.

Vraag 10:

A) Gynakoontos

B) Gynaekonitis

C) Gynèka

D) Gynaekunta

De benaming voor het vrouwenvertrek in een Griekse woonst?

Vraag 11:

A) Wit

B) Geel

C) Rood

D) Zwart

Stel: je bakt een keramieken kruik in een oven in een weinig verluchte ruimte. Welke kleur bekomt je kruik?

Vraag 12:

A) Korinthe

B) Athene

In welke stad is dit meesterwerk mogelijks gefabriceerd?

Vraag 13:

A) Hij bakte potten en vazen

B) Zijn atelier was gelegen in de kerameikos-wijk

C) Hij zette de Geometrische periode in

D) Di-pylon = dubbele deur

Welke stelling over de Dipylonmeester klopt?

Vraag 14:

Geef zeven kenmerken van een Kourosbeeld en twee opvallende contrasten met de Korèbeelden.

Vraag 15:

A) Op de Agora

B) Bij de huisgoden

C) Op het kerkhof

D) In de inkomhal van aristocratische huizen

Kouroi en Korai werden in de tempels gezet bij de goden. Waar werden Kouroi nog gezet, maar nooit Korai?

Vraag 16:

A) Sport en spel

B) Toneel en kunst

C) Godsdienst en godenverering

D) Wonen en leven

De bouwkunst die typisch was voor de Archaïsche periode stond in het teken van… ?

Vraag 17:

A) Hymnen

B) Odyssee

C) Andria

D) Ilias

Homeros heeft een en ander geschreven. Wat schreef hij niet?

Vraag 18:

A) De profeten Jesaja en Hosea

B) De filosofen Socrates en Plato

C) De politiekers Solon en Cleisthenes

D) De organisaties Gaia en Greenpeace

In Hesiodos’ Werken en Dagen vindt men beelden van vrede geassocieerd met het plantaardig leven en de landbouw. Bij wie vind je dit ook terug? Met welke bekenden wordt het werk van Hesiodos geassocieerd?

Vraag 19:

A) Ja

B) Neen

Zijn de beelden van Cleobis en Biton in het museum van Delphi kourosbeelden?

Vraag 20: Welke gebeurtenissen vonden niet plaats in de Archaïsche periode?

Tip: 4 gebeurtenissen, 3 mensen

A) Het ontstaan van het geloof in de Olympische Goden

B) Eerste officiële vermelding van de Olympische Spelen

C) De historische Trojaanse oorlogD) Babylonische ballingschap van de jodenE) Voltooiing van de Atheense democratieF) Stichting van RomeG) Parthenon wordt gebouwdH) Bloeitijd van het Nieuw-Assyrische rijk

I) Leven van HerodotusJ) Leven van HomerosK) Leven van SapphoL) Leven en de wetten van SolonM)Leven en de fabels van AesopusN) Leven van Siddhartha Gautama, de eerste

BuddhaO) Leven van Socrates, Aristoteles, PlatoP) Leven van Thales van MileteQ) Leven van PythagorasR) Leven van Sophocles

De Archaïsche periodeVerbetering en evaluatie

De antwoorden

Jouw antwoorden

Rode schrijfstok

Vraag 1:

Geef de coördinaten van de Archaïsche periode

± 800 - ± 500 voor Christus

Vraag 2:

A) Mycene

B) Troje

C)SpartaD) Knossos

Bij de invallen van de Doriërs verdwenen enkele steden. Welke van de volgende verdween niet?

Vraag 3:

Welke van de volgende steden danken hun hedendaagse benaming aan de Griekse overheerser?

A) Napels

B) Aléria

C)LyonD) Marseille

Lyon heeft  Romeinse wortels. In 43 voor Christus nam de Romeinse Senaat het besluit om een nieuwe stad, een nieuwe kolonie in Gallië op te richten. Deze stad, Lugdunum, was in de eerste plaats bestemd voor de gewezen soldaten van het vijfde legioen. In de tijd van Romeinen was Lyon al een belangrijk knooppunt voor de handel. Ze bezat het monopolie voor de wijnhandel. 

Vraag 4:

Wie waren de metoiken?

A) Lijfeigenen

B) Vrije burgers, maar zonder politieke rechten

C) Landadel met politieke rechten

D)Vreemdelingen

A = HelotenB = PerioikenC = Homoioi

Vraag 5:

Waarom werd er in de Archaïsche periode geen kaas gegeten zoals wij ze vandaag de dag kennen?

A) Hun godsdienst tekende kaas als de verboden vrucht af.

B)Er werd te weinig aan rundveeteelt gedaan.

C) Men had de bacteriën voor het striemproces nog niet ontdekt.

D) De Grieken offerden alle kaas aan hun huiselijke goden.

Vraag 6:

A)CitrusvruchtenB) Granaatappels

C) Appels

D) Vijgen

Welke van de volgende vruchten werd niet geconsumeerd in die periode?

Vraag 7:

A) De lira

B) De drachme

C)De denariëD) De obool

Welke van de volgende munteenheden werd niet gebruikt in het oude Hellas?

De Denarius is een zilveren munt die gebruikt werd bij de Romeinen. Alle andere werden gebruikt in Griekenland.

Vraag 8:

A)Economie: import van luxegoederen

B) Godsdienst: hun godenverering van aldaar afkomstig

C) Politiek: steun aan de Grieken bij Trojaanse oorlog

D) Cultuur: Homeros’ vaderland

Op welk vlak is Egypte zo belangrijk geweest?

Vraag 9:

Geef de benaming van de twee basiskledingstukken tijdens de Archaïsche periode.

Chiton - Himation

Vraag 10:

A) Gynakoontos

B)GynaekonitisC) Gynèka

D) Gynaekunta

De benaming voor het vrouwenvertrek in een Griekse woonst?

Vraag 11:

A) Wit

B) Geel

C) Rood

D)Zwart

Stel: je bakt een keramieken kruik in een oven in een weinig verluchte ruimte. Welke kleur bekomt je kruik?

Bij oxiderend bakken (=onder toevoer van zuurstof) : rode kleur .Bij een reducerende ovenatmosfeer (=zonder toevoer van zuurstof) : zwarte kleur

Vraag 12:

A) Korinthe

B)Athene

In welke stad is dit meesterwerk mogelijks gefabriceerd?

Vraag 13:

A) Hij bakte potten en vazen

B) Zijn atelier was gelegen in de kerameikos-wijk

C) Hij zette de Geometrische periode in

D)Di-pylon = dubbele deur

Welke stelling over de Dipylonmeester klopt?

A) Hij beschilderde potten en vazen

B) Zijn atelier was gelegen in de Dipylon-wijk

C) Hij zette de Laat-Geometrische periode in

D) Di-pylon = dubbele deur naam voor de Atheense stadspoort waarnaar de wijk van het atelier genoemd is

Vraag 14a:

Geef zeven kenmerken van een Kourosbeeld.•Beeltenis naakte jongeman

•Levensgroot•Duidelijk uit rechthoekig blok•Strakke gelaatsuitdrukking•Archaïsche glimlach •Haren gestileerd weergegeven•Stramme frontale houding•Linkerbeen voor rechter•Lichaamsvormen met lijnen aangegeven •Symmetrische opbouw•Rood of bruin geschilderd•Armen tegen het lichaam gedrukt•Gebalde vuisten

Vraag 14b:

Geef twee opvallende contrasten met de Korèbeelden.

•Vrouwenfiguren( mannenfiguren)

•Aangekleed (peplos natte stijl)

( naakt)

•Gekleurde kleren, bleke huid ( rood/bruin geschilderd)

Vraag 15:

A) Op de Agora

B) Bij de huisgoden

C)Op het kerkhofD) In de inkomhal van aristocratische huizen

Kouroi en Korai werden in de tempels gezet bij de goden. Waar werden Kouroi nog gezet, maar nooit Korai?

Vraag 16:

A) Sport en spel

B) Toneel en kunst

C)Godsdienst en godenvereringD) Wonen en leven

De bouwkunst die typisch was voor de Archaïsche periode stond in het teken van… ?

Vraag 17:

A) Hymnen

B) Odyssee

C)AndriaD) Ilias

Homeros heeft een en ander geschreven. Wat schreef hij niet?

De Andria is een komedie van de Latijnse schrijver Terentius (190-159)

Vraag 18:

A)De profeten Jesaja en Hosea

B) De filosofen Socrates en Plato

C) De politiekers Solon en Cleisthenes

D) De organisaties Gaia en Greenpeace

In Hesiodos’ Werken en Dagen vindt men beelden van vrede geassocieerd met het plantaardig leven en de landbouw. Bij wie vind je dit ook terug? Met welke bekenden wordt het werk van Hesiodos geassocieerd?

Vraag 19:

A)JaB) Neen

Zijn de beelden van Cleobis en Biton in het museum van Delphi kourosbeelden?

Dit is verwonderlijk: normaal worden nooit bestaande mensen afgebeeld als Kouros.

Vraag 20: Welke gebeurtenissen vonden niet plaats in de Archaïsche periode?

A) Het ontstaan van het geloof in de Olympische Goden

B) Eerste officiële vermelding van de Olympische Spelen

C) De historische Trojaanse oorlogD) Babylonische ballingschap van de jodenE) Voltooiing van de Atheense democratieF) Stichting van RomeG) Parthenon wordt gebouwdH) Bloeitijd van het Nieuw-Assyrische rijk

I) Leven van HerodotusJ) Leven van HomerosK) Leven van SapphoL) Leven en de wetten van SolonM)Leven en de fabels van AesopusN) Leven van Siddhartha Gautama, de eerste

BuddhaO) Leven van Socrates, Aristoteles, PlatoP) Leven van Thales van MileteQ) Leven van PythagorasR) Leven van Sophocles

(veel vroeger)(776)

(veel vroeger)(597)

(487-429)(753)

(448-432)(744-612)

(484-432 BC)(800-750)

(°630/612)(594)

(6de eeuw)(624-544)(469-322)

(624 – 547)(580 - 500)

(496-406)

De Archaïsche periode