Beter presteren door Gezond Leren

Atto Harstaoprichter & bestuurder Stichting Living Daylightsdirecteur Aldus bouwinnovatievoorzitter Booostingprogrammadirecteur Bouwen met Groen en Glas

Stichting Living Daylights

Opbouw presentatie› Daglicht - de basis

› Belang van daglicht

› Kwaliteiten van daglicht

› Effect op prestaties

› Daglichtambitie

› Gevolgen ontwerp

› De daglicht toets!

DAG - LICHT

Daglicht in de zomer

21 juni16 uur en 35 minuten natuurlijk licht

Daglicht in de winter

21 december7 uur en 45 minuten natuurlijk licht

Daglicht = dynamisch

› Ritme (dag, seizoenen)

› Variabele intensiteit en kleur

› Afhankelijk van het weer

› Richting van het licht

Daglicht & Zonlicht

Essentieel voor leven op aarde

Evolutie: van buiten naar binnen

Van noodzaak tot kwaad

Duurzame bron licht & warmte

1 uur zonnestraling

= 1 jaar wereldenergiebehoefte

GEZONDHEID

Daglicht & Gezondheid

Vitamine D productie(door UVB-straling op huid)

Hormonen productie(door zichtbaar licht op oog)

Daglicht

Te weinig daglicht?

›Ontregelde biologische klok›Depressie ›Verstoord slaap-waak ritme›Slechte concentratie›Verstoorde eetlust›SAD ›Slechte botten›Verminderde energie›Kanker

Daglicht & Gezondheid

› Visuele behoefte aan licht

› Biologische behoefte aan licht

› Biologische behoefte vereist hoge lichtniveaus direct op het oogongeveer 60 minuten buiten zijn

Spectrale ooggevoeligheidSpectrale biologische actiekromme in blauw / Visuele ooggevoeligheidskromme in rood

Voldoende duisternisis net zo belangrijkals voldoende daglicht

Belang van daglicht

Achitectuur›vorm

›compositie

›stijl

Economisch›installaties

›energie

›milieu

Individueel welzijn›visueel

›activiteit

›sociaal

›gezondheid

›veiligheid

›stemming

›comfort

• Ruimtelijk accent ervaring van architectuur sturen

• Functionaliteit onze omgeving kunnen zien

• Gezondheid stimulans voor de gezondheid

• Duurzaamheid bron van licht en warmte

• Welzijn/Comfort aangename kwaliteit en bevordert prestaties

Breed spectrum aan kwaliteiten

energy saving

learning performance

experience outside

dynamic

comfort

health

source of heat

colour

transparency

approachable

atmosphere

consoling

bond with nature

centre

blur transitions

lightness

plants growspatial

value of property

orientation

mysticismcharacter

public safety

Laat je inspireren door de mogelijkheden van daglicht!

Daglicht maakt gebouwen levendvitaliserend!

EFFECTEN

Gezondheid

› Leerlingen hebben 9x minder gaatjes› Kinderen groeien gemiddeld 2,1cm meer gedurende

2 jaar› Reden is meer vitamine D door daglicht

(Hathaway, 1992)

Rustgevend

› Kinderen met ADHD hebben minder agressieveuitbarstingen in klaslokaal met daglicht/full spectum licht(Ott, 1973)

› Met dynamisch kunstlicht in stand ‘rustig’ zijn kinderenna 7,5 minuut tot 66% rustiger dan in klas met normaalkunstlicht (Barkmann et al, 2008)

Aanwezigheid

› Kinderen en leerkrachten in klaslokaal met daglicht offull spectrum kunstlichtlicht zijn 3,2 - 3,8 dagen per jaarmeer aanwezig dan in lokaal met kunstlicht(Hathaway et al 1992)

Prestatie

› 3 scholen presteerden over periode van 4 jaar 3% beterdan landelijk gemiddelde na verhuizing naar school metbeter daglicht.(Nicklas and Bailey, 1997)

Prestatie

› Scholen met meeste daglicht 7-18% beter dan scholenmet minste daglicht (Heschong Mahone Group 1999)

› Kinderen gaan 7-20% sneller vooruit in rekenen en7-25% in lezen in scholen met meeste daglicht (2001)

› Duidelijk verband tussen prestatie en ramen, uitzicht,verblinding en zonlicht. Maar konden eerdere cijfers nietreproduceren. (2003)

Prestatie

Standpunt Heschong Mahone Group:› Fysieke omgeving is ‘just as likely’ om prestatie te

beïnvloeden als bijv. leraarkwaliteit, faciliteiten ofaanwezigheid.

› Invloed op vooruitgang; kind : klaslokaal = 100 : 1› Maar dat lokaal kun je tenminste beïnvloeden!

Prestatie & Kunstlicht

Ook kunstlicht behaalt veelbelovende resultaten.Studie in Hamburg met systeem van Philips:› Concentratie: 28% meer verbeterd t.o.v. controleklas› Tekstbegrip niet significant› Leessnelheid: 30% meer verbeterd› Gegevens betrouwbaar maar te kleine steekproef voor

algemene conclusies

Negatieve effecten

› Verblinding: Leerlingen worden sneller vermoeid(Muyldermans en Sarens, 2004)

Negatieve effecten daglicht

› Oververhitting

AMBITIE

Daglichtambitie

› Ambitie wordt door opdrachtgever vastgesteld

Een energieneutrale school

Een stimulerende leeromgeving

Een educatieve duurzame school

DaglichtautonomieHet binnen zo veel, zo lang en zo goed mogelijk benutten van het buitenaanwezige daglicht als verlichtingsbron

‘In een primaire gebruiksruimte moet tussen 09.00 en 18.00 uur gedurende70% van de tijd met zuiver en alleen daglicht gewerkt of geleefd kunnenworden.’

Kunstlicht is ook onderdeel van daglichtautonomie

Formuleer een (dag)lichtstrategie

› Ruimtelijk accent

› Functionaliteit

› Gezondheid

› Duurzaamheid

› Welzijn/Comfort

Formuleer een (dag)lichtstrategie

› Hoeveelheid licht op schoolbankje› Voorkomen verblinding› Privacy› Lichtverdeling› Voorkomen oververhitting› Dynamiek van licht› Activeren hormoonproductie› Spectrale samenstelling licht› Doelgroepspecifiek: leeftijd

› Daglichtautonomie› Direct zonlicht› Uitzicht› Vermijd eentonigheid› Regelbaarheid› Gebruikersgedrag› Integratie dag- en kunstlicht› Benutten zonnewarmte› Betrekken beheerders

ONTWERP

Daglichtworp

Zon- en lichtregeling

Licht Uitzicht

Warmte

Daglicht & Kunstlicht› Daglicht is variabel (intensiteit, kleur en weersgesteldheid)

› De richting van daglicht (zonnestand)

› Daglicht heeft een volledig spectrum

› Daglicht flikkert niet, het vloeit constant

Kunstlicht is noodzakelijk, maar altijd slechts een aanvulling

Daglicht & Kunstlicht› Daglicht is variabel (intensiteit, kleur en weersgesteldheid)

› De richting van daglicht (zonnestand)

› Daglicht heeft een volledig spectrum

› Daglicht flikkert niet, het vloeit constant

Kunstlicht is noodzakelijk, maar altijd slechts een aanvulling

SchoolVision

BDP: Bridge Academy in Londen

Of

Kingsmead van White Design

white design - kingsmead primary school

leerprestatie energiebesparing sfeer

De bestaande voorraadCa. 10.000 scholen waarbij het overgrote deel ouder isdan 30 tot 35 jaar. Per jaar worden ca. 150 nieuwescholen gerealiseerd.Verreweg de meeste van deze scholen bestaan uit èènbouwlaag.Daglichtvoorzieningen via het dak zijn dus relatiefeenvoudig aan te brengen.

De bestaande voorraadCa. 10.000 scholen waarbij het overgrote deel ouder isdan 30 tot 35 jaar. Per jaar worden ca. 150 nieuwescholen gerealiseerd.Verreweg de meeste van deze scholen bestaan uit èènbouwlaag.Daglichtvoorzieningen via het dak zijn dus relatiefeenvoudig aan te brengen.

BDP: Bridge Academy in Londen

Of

Kingsmead van White Design

leerprestatie energiebesparing sfeer

white design - kingsmead primary school

OntwerpGroene Longen in de Klas

Onderzoeksproject bgg/ Mede mogelijk gemaakt door Rabobank

BDP: Bridge Academy in Londen

Of

Kingsmead van White Design

educatief buiten naar binnen vertrouwde sfeer

centraal punt grensvervaging luchtigheid

dp6 architectuurstudio - gezondheidscentrum het noorderdok

de zwarte hond - obs de vlinder

transparantie beleving buiten energiebesparing

de zwarte hond - obs de vlinder

transparantie beleving buiten energiebesparing

TOETS

VRAAG 1

Wat verstaan we onder daglichtautonomie?

A. Daglicht is de enige verlichtingsbronB. Daglicht als primaire verlichtingsbron maximaal uitnuttenC. Daglicht en Kunstlicht samen 100% verlichting

VRAAG 2

Hoeveel uur daglicht is er op de langste dag van het jaar?

A. 16 uur en 35 minB. 17 uur en 55 minC. 18 uur en 25 min

VRAAG 3

Wat is onze minimale biologische behoefte aan daglicht (in min perdag)

A. 40 min.B. 50 min.C. 60 min.

VRAAG 4

Wat is de minimaal benodigde visuele en de biologischehoeveelheid daglicht voor een leestaak en de gezondheid?

A. 300 en 1200B. 150 en 750C. 500 en 6000

VRAAG 5

Wanneer is de openluchtschool van Duiker gebouwd ?

A. 1905B. 1928C. 1945

VRAAG 6

Hoeveel % presteren scholen met het meeste daglicht beter dan methet minste ?

A. 5 – 8%B. 6 – 12%C. 7 – 18%

ANTWOORDEN

VRAAG 1

Wat verstaan we onder daglichtautonomie?

A. Daglicht is de enige verlichtingsbronB. Daglicht als primaire verlichtingsbron maximaal uitnuttenC. Daglicht en Kunstlicht samen 100% verlichting

VRAAG 2

Hoeveel uur daglicht is er op de langste dag van het jaar?

A. 16 uur en 35 minB. 17 uur en 55 minC. 18 uur en 25 min

VRAAG 3

Wat is onze minimale biologische behoefte aan daglicht (in min perdag)

A. 40 min.B. 50 min.C. 60 min.

VRAAG 4

Wat is de minimaal benodigde visuele en de biologischehoeveelheid daglicht voor een leestaak en de gezondheid?

A. 300 en 1200B. 150 en 750C. 500 en 6000

VRAAG 5

Wanneer is de openluchtschool van Duiker gebouwd ?

A. 1905B. 1928C. 1945

VRAAG 6

Hoeveel % presteren scholen met het meeste daglicht beter dan methet minste ?

A. 5 – 8%B. 6 – 12%C. 7 – 18%

Wie is het licht van de klas?

Stichting Living Daylights

tezuka architects - fuji kindergarten

transparantie natuurbeleving sfeer

tezuka architects - fuji kindergarten

transparantie natuurbeleving sfeer

tezuka architects - fuji kindergarten

transparantie natuurbeleving sfeer