12. Eigendom en overeenkomst

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 2

Waarom zijn deze onderwerpen van belang?

• eigendom is het kernbegrip van het recht• elke inkoop- en verkoopafdeling heeft te

maken met overeenkomsten (contracten)• gevolgen van overeenkomsten kunnen zeer

groot zijn• u kunt de risico’s van het zaken doen

beperken door kennis van overeenkomsten

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 3

Wat kunt u leren?

• aspecten van – eigendom– bezit – houderschap

• aspecten van een overeenkomst (ovk)– wat is een ovk– hoe sluit men een ovk– wat kan er mis gaan met het sluiten van een ovk

Vermogensrecht

Vermogensrecht

Goederenrecht Verbintenissenrecht

Regels voor de verhouding tussen burgers en goederen

Regels voor de verhouding tussenburgers onderling

© mr. J. Keizer 2009 4www.BedrijfenRecht.nl

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 5

Goederen, zaken en rechten

• goederen = zaken + vermogensrechten (art. 3:1 BW)

• vermogensrechten (art. 3:6 BW)• bijvoorbeeld:

– eigendom– octrooi– auteursrecht– merkrecht– vorderingen

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 6

Zaken

• voor menselijke beheersing stoffelijke voorwerpen (art. 3:2 BW)

• bijvoorbeeld:– huizen, grond, bedrijfspanden– fiets– auto

Eigendom = volledig recht

• meest omvattend recht• alleen ten aanzien van een zaak• zaak (art. 3:2 BW):

– voor menselijke beheersing vatbaar– stoffelijk object– onroerende (art. 3:3) en roerende zaken

© mr. J. Keizer 2009 7www.BedrijfenRecht.nl

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 8

Roerende- en onroerend zaken

• onroerende zaken = de grond + daaraan "aard en nagelvast“ (art. 3:3 BW)

• roerend zaken = de rest

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 9

Registerzaken

• voor overdracht is inschrijving nodig in openbaar register (art. 3:10 BW):– onroerend zaken (grond)– te boekgestelde schepen– te boekgestelde vliegtuigen

• auto is géén registergoed

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 10

Hoofdzaak en bestanddeel

• een zaak kan uit meerdere delen bestaan– huis

• dakpannen• sleutels• zonneschermen• verwarmingsinstallatie

• bestanddeel: verkeersopvatting (art. 3:4 lid 1)

• eigenaar v/d zaak = eigenaar bestanddeel

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 11

Eigendom, bezit en houderschap

• eigendom (art. 5:1 BW) = volledig recht op een zaak

• bezit = een feitelijk houden van een zaak voor zichzelf

• houderschap = houder houdt (juridisch) een zaak voor een ander (huurder, lener)

• houder is nooit eigenaar en/of bezitter

Bezit / Houderschap

• bezit en houderschap – bepalen naast eigendom relatie van persoon tot

zaak

• `houden` van een goed: – uitoefening van feitelijke macht over goed– voor iemand anders

• `bezit`– houden van een goed voor zichzelf– dief is bezitter te kwader trouw

© mr. J. Keizer 2009 12www.BedrijfenRecht.nl

Bezit

• bezit slechts bij één persoon mogelijk

• overdracht alleen door bezitter mogelijk (niet door houder)

© mr. J. Keizer 2009 13www.BedrijfenRecht.nl

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 14

Eigendomsoverdracht (art. 3:84 lid 1 BW)

• vereisten om eigenaar te worden1. beschikkingsbevoegdheid

2. geldige titel

3. levering

• door betalen wordt men géén eigenaar!

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 15

Titel

• rechtstitel = rechtsgrond die tot levering verplicht (vb. koop)

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 16

Levering roerende zaken

• eigenaar wordt men door bezitsverschaffing of feitelijk leveren (art. 3:90 lid 1 BW)

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 17

Levering register zaken

1. geldige titel (vb. koop)

2. beschikkingsbevoegdheid

3. levering d.m.v. notariële akte + inschrijving register (art. 3:89 BW)

– grond in het Kadaster

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 18

Levering vordering op naam

1. maken van een akte tussen nieuwe en oude crediteur (art. 3:94 BW)

2. mededeling aan debiteur

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 19

Betalen en eigendomsvoorbehoud

• eigendomsvoorbehoud– de zaak gaat wel over maar niet het

eigendom

• eigendom gaat pas over bij betaling

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 20

Rechtshandeling (art. 3:33 BW)

• rechtshandeling = wil + verklaring

• overeenkomst = meerzijdige rechtshandeling

• onderscheid:– afspraak ↔ verbintenissen

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 21

Overeenkomst

• mondelinge overeenkomst is rechtsgeldig– probleem: bewijs; oplossing schriftelijk

• mondelinge overeenkomst ↔ contract

• formele overeenkomst (moet op papier)

Nietigheid en vernietigbaarheid

• in strijd met dwingend recht, geen rechtsgevolg

• in beginsel geldig, onder voorwaarden ongeldig

• vb. minderjarigen

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 22

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 23

Tot stand komen overeenkomst

• overeenkomst komt tot stand door (art. 6:213ev BW):– aanbod + acceptatie

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 24

Partij A Partij B

wilwil wilwil

verklaringverklaring verklaringverklaring

+ +

= =

rechtshandelingrechtshandeling rechtshandelingrechtshandeling

overeenkomstovereenkomst

Aanbod en acceptatie

• aanbod = rechtshandeling = wil + verklaring (art. 6: 217ev BW)

• aanbod moet alle essentiële elementen van de overeenkomst bevatten

• acceptatie (art. 6:217 ev BW) = rechtshandeling = wil + verklaring

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 25

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 26

Wilsovereenstemming

• het met elkaar eens zijn

• soorten aanbod – herroepelijk– onherroepelijk– vrijblijvend

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 27

Vervallen aanbod

• aanbod verliest zijn kracht:– doordat het wordt verworpen– door tijdsverloop

• mondeling: terstond• schriftelijk: redelijke termijn

• door heroeping– niet mogelijk bij onherroepelijk aanbod

• uitnodigen tot onderhandelen is geen aanbod

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 28

Overeenkomst

• een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling waarbij een of meer verbintenissen tot stand komen

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 29

Partij APartij A Partij BPartij Baanbod

aanvaarding

overeenkomst

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 30

Partij APartij A Partij BPartij B

Overeenkomst

Verbintenis

Verbintenis

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 31

Vereisten

a. wilsovereenstemming

b. handelingsbekwaamheid

c. bepaalbare verbintenissen

• de overeenkomst mag niet in strijd zijn met de wet, openbare orde en goede zeden

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 32

De inhoud van een overeenkomst

• wordt bepaald door:– wat partijen afspreken (denk ook aan

algemene voorwaarden);– de aard van de overeenkomst;– de wet;– de gewoonte;– de redelijkheid en billijkheid

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 33

Wilsgebreken

• één partij vindt dat er geen geldige ovk is

• wil van één pp komt gebrekkig tot stand– dwaling– bedrog– bedreiging– misbruik van omstandigheden

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 34

Dwaling

• één (of beide) partijen gaan uit van een verkeerde voorstelling van zaken (art. 6:228 BW)

• de partij die zich op dwaling beroept wil van de overeenkomst af

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 35

Wanneer beroep op dwaling?

1. rechtstreeks verband tussen dwaling en sluiten ovk (lid 1)

2. de onjuiste voorstelling van zaken moet zijn veroorzaakt door:

a. een onjuiste inlichting van de wederpartij (lid 1 sub a)

b. het verzwijgen van een belangrijke inlichting (lid 1 sub b)

c. een wederzijdse dwaling (lid 1 sub c)

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 36

vervolg

3. de dwaling moet betrekking hebben op een essentiële eigenschap van de zaak

• géén dwaling bij een toekomstige gebeurtenis

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 37

Bedrog

• opzettelijke misleiding (art. 3:44 lid 1 BW)

• opzet moet door degene die bedrogen is worden bewezen

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 38

Bedreiging

• ander onder druk zetten met ongeoorloofde middelen (art. 3:44 lid 2 BW)

• de bedreiging veroorzaakt angst, waardoor iemands wil op gebrekkige wijze wordt gevormd

© mr. J. Keizer 2009 www.BedrijfenRecht.nl 39

Misbruik van omstandigheden• het onrechtmatig gebruik maken van

een situatie waarbij een ander een overeenkomst sluit die hij normaal niet gesloten zou hebben (art. 3:44 lid 4 BW)