… … Nucleair ??Nucleair ??

… … Radioactiviteit ??Radioactiviteit ??

… … Ioniserende straling Ioniserende straling !!!!

Wat is dat ?Wat is dat ?

Basiskennis inzake radioactiviteit en basisprincipes van de stralingbescherming

Wat vertelt men nu ! … Wat vertelt men nu ! … Men zegt dat er ook Men zegt dat er ook

natuurlijke natuurlijke radioactiviteit zou radioactiviteit zou

bestaan …!!!bestaan …!!!En ook in ziekenhuizen En ook in ziekenhuizen

zou radioactiviteit zou radioactiviteit aanwezig zijn!aanwezig zijn!

RadioactiviteitRadioactiviteit

• natuurlijk verschijnsel natuurlijk verschijnsel (kosmische straling,(kosmische straling, uit de uit de grond, rondom ons, wijzelf)grond, rondom ons, wijzelf)• op het niveau van de atoomkernenop het niveau van de atoomkernen (“kern”)(“kern”)

ATOOM :ATOOM :• Kern (protonen + Kern (protonen + neutronen)neutronen)• ElektronenElektronen

RadioactiviteitRadioactiviteit

De kern van een zogenaamd radioactief atoom, is instabiel; de kern zal uit elkaar vallen en hierbij energie produceren…

Stabiele kernOnstabiele

(radioactieve) kern

Voornaamste soorten straling

straling energie dosis schade

Doordringingsvermogen

Afstand in de lucht

α

β

γ

n

Enkele centimeters

Enkele meters

Honderden meters

Honderden meters

Groot probleem :Groot probleem :

Radioactiviteit Radioactiviteit 1) ruikt men niet1) ruikt men niet2) ziet men niet2) ziet men niet3) voelt men niet3) voelt men niet4) gevolgen zijn soms later merkbaar4) gevolgen zijn soms later merkbaar

Eén belangrijk voordeel:Eén belangrijk voordeel:

Radioactiviteit kan gemeten worden!!!Radioactiviteit kan gemeten worden!!!

Eenheden om de radioactiviteit te meten

1. Het aantal deeltjes grind en zand dat geworpen werd

= BECQUERELS

2. sporen nagelaten op de vriend:

= SIEVERT

Niet alle becquerels hebben hetzelfde effect

Activiteit =Aantal steentjes

per seconde

Effect = Aantal impacts

+Grootte van de

steentjes+

Snelheid

Meten van het effect (Dosisequivalent)

Eenheid : Sievert (Sv)

Eenheden om de radioactiviteit te meten

Sv - Bq

Sv is een zeer grote eenheidmeestal µSv (microSievert)

Bq is een zeer kleine eenheidmeestal MBq (megaBequerel)

0

200

400

600

800

1000

Activiteit

Tijd binnen dewelke de activiteit terugvalt tot de helft

Periode - Halfwaardetijd

I-131 : 8 d. Tc-99m : 6 h.I-125 : 60 d. Tl-201 : 74 h.Cs-137 : 30 jaar C-14 : 5.730 jaarSr-90 : 29 jaar H-3 : 12,4 jaar (T½ biologisch : 12 d.)Pu-239 : 24.000 jaar

Activiteit - halfwaardetijd

• Natuurlijke straling (500 µSv/jaar):– Natuurlijke radionuclides in de grond– Materiaal in de omgeving (bouwmaterialen)

Waar komen we radioactiviteit tegen ?

Radionuclide Gemiddelde activiteit (Bq/kg)

K-40 400

U-238 reeks 32

T-232 reeks 28

Materiaal Gemiddelde activiteit (Bq/kg)

Baksteen 600 – 1000 (K)

Beton 2OO – 1000 (K)

Gips 50 – 1000 (Ra)

Waar komen we radioactiviteit tegen ?

• Radon (1500 µSv/jaar): edelgas – via ademhaling

Waar komen we radioactiviteit tegen ?

• Kosmische straling :

in Belgie : 300 tot 600 µSv/jaar ( vlucht Parijs/New-York : 50 µSv)

Dosisdebiet afhankelijk van:- Hoogte waar men leeft- Breedtegraad- Zonneactiviteit- Tijd die men binnen of buiten een gebouw doorbrengt

0.03 µSv/h

1 µSv/h

5 µSv/h

10 µSv/h

0.1 µSv/h

Ter vergelijking:

Vlucht van 8h:

8 h x 5 µSv/h = 40 µSv.

Boottocht van 8h:

8 h x 0.03 µSv/h = 0.24 µSv.

Waar komen we radioactiviteit tegen ?

Waar komen we radioactiviteit tegen ?

• Radionuclides in het lichaam K-40 = meer dan de helft

Melkproducten : 25 à 60 Bq/kgVis : 35 à 170 Bq/kgGroenten : 33 à 250 Bq/kgFruit : 20 à 210 Bq/kg

210Pb (210Bi, 210Po))

120 Bq/kg(~8 500 Bq)

De mens

Waar komen we radioactiviteit tegen ?

• Medische toepassingen (100 à 200 µSv/jaar) :-Radiologie -Tandarts-Nucleaire geneeskunde-Radiotherapie

• Industriële toepassingen

Gemiddelde dosis voor een Belg

~ 4.5 mSv/y of ~ 4500 µSv/y

industrieel

1%

radon32%

Medisch 43%

intern7%

kosmisch8%

natuurlijk9%

1. Bestraling

2. Besmetting

A) Uitwendig

+ =B) Inwendig

Bestraling versus besmetting

Bestraling versus besmetting

•AFSTAND

1m

3m

2m

Dosis X Dosis X/9Dosis X/4

•TIJD

•AFSCHERMING

Bescherming tegen bestraling

Bescherming tegen uitwendige besmetting

• Wegwerp overall• Overschoenen• Handschoenen

Verwijderen handschoenen

Verwijderen overschoenen

Bescherming tegen inwendige besmetting